Günümüzde çoğu çevrimiçi satıcıda kripto para birimleriyle alışveriş yapabilirsiniz. Buna çevrimiçi 7Slots gibi niş siteler bile dahildir: kripto para birimleriyle casino oyunları oynamak için kullanılan sanal paraları satın alabilirsiniz. Ancak dijital para birimleri sadece alışveriş için kullanmaktan daha fazlasını da yapabilir: İsterseniz kripto kredisi de alabilirsiniz. Bu yeni nesil kredi sisteminin hem olumlu hem olumsuz yönleri var, biz de bu yazımızda hepsini ele alacağız.
Kripto Kredi Nedir?
Kripto kredisinin temel olarak geleneksel banka kredisinden hiçbir farkı yoktur. Belirli bir süre içinde ödemek üzere borç alırsınız ve bunun üzerinden belirli bir faiz alınır. Borcunuzun taksitlerini zamanında ödemeniz gerekmektedir. Ancak burada çok açık bir soru ortaya çıkıyor: Ödemezseniz ne olur? Sistemin nasıl çalıştığını anlatmak için basit bir örnek verelim.
A Kullanıcısı zaten ETH'ye sahip ancak yatırım için paraya ihtiyacı var ve ETH'sini takas etmek istemiyor.
Bu senaryoda A kullanıcısı, ETH'sini teminat olarak göstererek (yani bir anlamda rehin vererek) B kullanıcısından borç para alabilir.
A Kullanıcısı borcunun taksitlerini ödemeyi bitirdiğinde ETH'sini geri alır. Bunu başaramazsa ETH'lerin mülkiyeti B kullanıcısına geçer.
Kripto kredisinin taksitleri haftalık, iki haftalık, aylık, 3 aylık veya 6 aylık olabilir. Faiz oranları değişebilir ancak her zaman kredi süresine göre belirlenir. Böyle bir işlem için iki tarafın bir araya gelmesine gerek yok: Ethereum gibi bir blockchain üzerinde akıllı sözleşme oluşturabilir veya kripto kredileri için kurulmuş bir platformu kullanabilirler. Örneğin Binance bir borsa olmanın yanı sıra yeterli teminat gösterebilen herkese kredi imkanı sunuyor.
Kripto Kredilerin Avantajları
Bu sistemin en olumlu yanı herhangi bir kredi geçmişi gerektirmemesidir. Kredi puanınız banka kredisi almaya yetmese bile yine de kripto kredi alabilirsiniz. Bu, potansiyel kullanıcı sayısını büyük ölçüde artırır. Örneğin serbest çalışanlar, geleneksel bankacılık sistemi içinde tanınmadıkları için kredi gereksinimlerini karşılayamıyorlar. Aynı şekilde herhangi bir nedenle kredi notu düşen kişiler de geleneksel finans sisteminin dışına itiliyor. Ancak kripto kredileri herkes içindir ve kredi geçmişiniz önemli değildir. Bu sistemde anonimliğinizin hala korunduğunu unutmayın: Borç veren ve alan, birbirlerinin gerçekte kim olduğunu bile bilmiyor.
Aynı sebepten dolayı tüm süreç çok hızlı bir şekilde tamamlanır. Geleneksel banka kredilerinde geçmiş kontrolünün tamamlanması günler sürebilir. Kripto kredileri ile yeterli teminatınız olduğu sürece tüm işlemi saniyeler içerisinde tamamlayabilirsiniz. Ayrıca farklı türde ücretler ödemenize de gerek yoktur: Banka, tüm süreç boyunca sizden "işlem ücretleri" için ücret almaya devam edecektir. Kripto kredilerinin herhangi bir ücreti yoktur.
Son olarak faiz oranlarının çok daha düşük olduğunu da belirtelim. Örneğin, BTC kredilerinin günlük faiz oranı %0,0400 olup, bu oran çoğu bankanın bireysel kredi oranlarından daha düşüktür. Üstelik son ödeme tarihinden önce ödeme yapmanız durumunda herhangi bir cezai yaptırım söz konusu değildir.
Kripto Kredilerin Dezavantajları
Bütün bunlar kripto kredilerin avantajlarıdır ancak elbette bazı dezavantajları da vardır. Öncelikle bu sistem daha çok rehincilerin çalışma prensibine benziyor. Kredi alabilmeniz için halihazırda o kredi kadar varlığa sahip olmanız gerekmektedir. Yaptığınız şey neredeyse mülkünüzü rehin vermekten farklı değil: Borcunuzu zamanında öderseniz sorun değil, geri alırsınız, ödemezseniz varlıklarınızı kaybedersiniz. Bu, kripto kredilerinin çok spesifik bir kullanıcı tabanına hitap ettiği anlamına gelir: Halihazırda kripto sahibi olan ve paraya ihtiyacı olan ancak bazı nedenlerden dolayı kriptolarını takas etmek istemeyen kişiler; bu tanıma uyan çok fazla kişi yok.
Diğer bir sorun ise tasfiye riskidir. Örneğin, diyelim ki 1 BTC'niz var ve BTC'nizi teminat olarak göstererek 6 ay sonra ödenmek üzere 10 ETH tutarında bir kredi aldınız. (Rakamlar örnek olarak verilmiştir; gerçek değerleri temsil etmemektedir.) 10 ETH'nin değerinin üç ay sonra 1 BTC'yi aşma ihtimali var. Yani bir anda teminatınız krediye yetmeyebilir. Bu durumda ya ek teminat göstermeniz ya da borcunuzu derhal ödemeniz gerekmektedir. Aksi takdirde ilk teminatınıza (daha fazla değer kaybetmeden) el konulabilir. Kripto para birimlerinin değişken doğası göz önüne alındığında, bu oldukça yaygın olabilecek ve tüm planlarınızı bozabilecek olası bir risktir.
Geç geri ödemeler de başka bir sorun: Kripto kredilerindeki faiz oranlarının düşük olduğu doğru, ancak bu, geç geri ödemelerle birlikte değişiyor. Örneğin Binance üzerinden kredi aldıysanız geç ödeme için toplam kredi tutarının %2'si kadar ücret ödemeniz gerekiyor. Kısacası kripto krediler şu anda geleneksel banka kredilerinin alternatifi değil ve yalnızca belirli bir kullanıcı kitlesine hitap ediyor. Ancak gelecekte daha fazlasını sunma potansiyelleri var.
